Cari açık korkusu sürüyor

Türkiye ekonomisi 2011 yılını büyüme ve ihracatta gelen rekorla kapattı. İlk 9 aylık rakamlara göre yüzde 9,6 büyüyen Türkiye dünyanın en fazla büyüme kat eden ülkesi oldu. İhracatta ise 134 milyar dolarla tarihi zirve yaptı. Bu gelişmelerin yanı sıra cari açık riski halen sürüyor.
Türkiye ekonomisi küresel ekonomide yaşanan sıkıntılara rağmen başarılı bir yıl geçirdi. 2011 yılına Avrupa’da yaşanan ekonomik kriz, Amerika’daki “Wall Street” isyanı ve Arap dünyasında yaşanan ayaklanmalar damgasını vurdu. Tüm bu olumsuz gelişmelere rağmen büyümesini sürdüren Türkiye, Çin’den sonra dünyanın en fazla büyüyen ekonomisi oldu. Yılın ilk iki çeyreğinde sırasıyla yüzde 11,6 ve 8,8 ile yüksek büyüme hızını yakalayan Türkiye ekonomisi, 3. çeyreği yüzde 8,2 büyüyerek kapattı. İlk 3 çeyrek verilerine göre bu yıl yüzde 7’nin üzerinde bir büyüme bekleniyor. En fazla büyüyen sektörlerin başında yüzde 10.6 ile inşaat yer aldı. Bu sektörü yüzde 9.7 büyümeyle ulaştırma, depolama ve haberleşme; yüzde 9.6 ile toptan ve perakende takip etti.

Ülkelerin büyüme oranları – % (9 aylık)
Türkiye 9.6
Çin 9.4
Almanya 3.4
Brezilya 3.2
Euro bölgesi 1.8
ABD 1.7
Fransa 1.6
İngiltere 0.9

İhracatta rekor kırıldı
Türkiye ihracatının bel kemiğini oluşturan Avrupa pazarlarında yaşanan ekonomik krizin Türk ekonomisini etkilememesi için hükümet bir dizi önlem aldı. Zira Türkiye, ihracatının yüzde 46’sını Avrupa yapıyor, Türkiye’ye gelen turistlerin %60’ı Avrupa vatandaşı ve Türkiye’ye gelen yabancı yatırımın yüzde 70’i de AB kaynaklı. 2011 yılında ihracatta Türkiye’nin en önemli müşterisi olan Avrupa’da yaşanan krize rağmen artış gözlendi. Hükümetin 500 milyar dolarlık ihracat hedefinin açıklandığı 2011 yılında ihracat rekoru kırıldı. Bu yılın 11 ayındaki ihracat rakamları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19,7 artarak 122,5 milyar dolara ulaştı. Türkiye İhracatçılar Meclisi 2011’in yıllık ihracatının 134,8 milyar dolar seviyesinde gerçekleşeceğini açıkladı. Böylece en son 2008 yılında yapılan 132 milyar dolarlık ihracat rekoru egale edilecek. Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz Türkiye’nin bu performansıyla 2015′teki 200 milyar dolarlık ihracat hedefini rahatlıkla aşacağını ifade etti.

İşsizlik geriledi
2010 yılında yüzde 11,9 olan işsizlik oranları 2011 yılında son 10 yılın en düşük seviyelerini gördü. İşsizlik oranının 2,5 puan azalışla yüzde 8.8 olarak gerçekleşti. Bu oranlardan sonra işsiz sayısı 536 bin kişi azalarak 2 milyon 398 bine geriledi. İşsizlik oranı bu yıl ocakta yüzde 11,9, şubatta yüzde 11,5, martta yüzde 10,8, nisanda yüzde 9,9, mayısta yüzde 9,4, haziranda yüzde 9,2, temmuzda yüzde 9,1, ağustosta yüzde 9,2 idi. Eylül ayına kadar olan toplam istihdam 24 milyon 749 bin kişi oldu. Geçen yıl Eylül ayında istihdam ise 22 milyon 973 bin olarak gerçekleşmişti.

2011’de Türkiye ekonomisi
Büyüme oranı % 9.6 (9 aylık)
Tüketici fiyatlarındaki enflasyon oranı % 9.48 (11 aylık)
İhracat 134,8 milyar dolar (10 aylık)
İthalat 201.6 milyar dolar (10 aylık)
Dış ticaret açığı 65.1 milyar dolar (10 aylık)

Cari açık riski sürüyor
Tüm bu gelişmelere rağmen cari açık 2011 yılında ekonomide en fazla konuşulan alanlardan biri oldu. Merkez Bankası, yılın ilk 10 ayında cari açığın geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 94 artarak 65 milyar dolara ulaştığını bildirdi. İhracatta rekor kırarak ilk 11 ayda 122,5 milyar dolar seviyesine ulaşan Türkiye aynı dönemde ithalatı 220 milyar dolar oldu. Böylece Türkiye 11 ayda 97,5 milyar dolar dış ticaret açığı verdi. Cari açıktaki en önemli sebeplerden biri enerji ithalatı oldu. 2011 Ocak-Ekim döneminde gerçekleşen ithalatın içerisinde enerjiye ödenen bedel 44,2 milyar doları buldu. Söz konusu rakamlara göre, Türkiye’nin enerji ithalatı cari açığın yüzde 67′si olarak gerçekleşti. Türkiye, cari açık riskini düşürmek için özellikle enerji ithalatını azaltacak önlemler üzerinde çalışıyor. Nükleer enerji, yenilenebilir enerji alanında yatırım hazırlığında olan hükümet enerji verimliliği konusunda da bir dizi önlem almaya çalışıyor.

Cari açık nasıl azaltılmalı?
Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Türkiye’nin ciddi bir enerji ithalatçısı olmasının, cari açığın oluşmasındaki en önemli unsurlardan biri olduğunu dile getirdi Bakan Çağlayan, enerji dışarıda bırakıldığında Türkiye’de ciddi bir cari açık sıkıntısının görünmediğinin altını çizerek, bu kapsamda yapılması düşünülen nükleer santrallerin önemini vurguluyor. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan ise cari açığı en çok tetikleyen kalemin enerji olduğunu söylüyor. Geçen yıl çıkardıkları yenilenebilir enerji yasası, Rusya ile yaptıkları nükleer santral anlaşması ve önce Korelilerle daha sonra da Japonlarla başlattıkları nükleer santral çabalarının orta ve uzun vadede mutlaka bu sorunun çözümüne katkı sağlayacağını belirten Babacan, sorunun çözümünde enerjiyi daha verimli kullanabilmenin önemine de dikkati çekiyor.

Dolar tarihi rekoru aştı
2010 yılında serbest piyasada satış fiyatı 1.5520 olan dolar yılın son günlerinde rekor kırdı. Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı’nın yılsonuna doğru yaptığı açıklamalar piyasaları hareketlendirdi. Başçı’nın açıklamalarından sonra 2 liraya dayanan dolar 2011 yılının son günlerinde tarihi rekor kırarak 1.92 lira seviyesine geldi. Avro ise 2011 yılını yüzde 19 civarında bir atışla kapadı. Geçen yıl bu dönemlerde 2.075 lira iken bu yıl 2.475 lira civarında seyretti. 2011’in son gününde Kapalıçarşı’da 1,8800 liradan alınan dolar 1,8890 liradan, 2,4400 liradan alınan Avro ise 2,4500 liradan satıldı.

İMKB 100 değer kaybetti
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası da Avrupa’da yaşanan krizden nasibini aldı. Avrupa borsalarında yaşanan dalgalı seyir en çok İMKB’yi etkiledi. Yabancıların payı yüzde 62-63 civarında olan İMKB bu yıl yüzde 23 değer kaybetti ve yılı 51,266 seviyesinden kapattı. İMKB 100 Endeksi bu yıl en düşük 48,600 en yüksek ise 70,335 puanı gördü. Aralık ayı itibariyle yabancıların ellerinde bulunan hisseler 16.1 milyar adet ile toplam 87.5 milyar liraya ulaştı.

Altın hem üzdü hem güldürdü
Türkiye de en çok tercih edilen yatırım aracı altın 2011 yılında yatırımcısı hem sevindirdi hem üzdü. Kapalıçarşı’da spot altın 2011 yılında yüzde 35.75 değer kazanarak 70,1788 TL/gr’dan 95,2477 TL/gr seviyesine yükseldi. 2011 yılının son günlerine girerken altın hala el yakıyor. 2011 yılının son gününde çeyrek altın kuyumcularda 165 liradan satılırken 153 liradan alındı. Yarım altında aynı fiyatlar 310-320 aralığına çıkarken tam altın olan Cumhuriyet altınında fiyat 660 lira seviyesine çıktı.

2012 zor geçecek
Bu yılı rekor büyümeyle kapatan Türkiye için 2012’deki birinci öncelik cari açığın azaltılması olacak. Hükümet, cari açığı azaltmak için yapısal sorunları çözmeye yönelik politikalar hayata geçirmeyi düşünüyor. Orta vadeli programda 2012’de büyümenin yüzde 4 olacağını belirtiliyor. Uluslararası Para Fonu’nun ( IMF ) tahmini Türkiye ekonomisinin yüzde 2.2, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı-OECD’nin tahmini ise yüzde 3.5 büyüyeceği yönünde. 2012’de Türkiye’de en çok tartışılacak ekonomideki büyüme hızında sert bir düşüş mü olacağı, yoksa yumuşak bir iniş mi yaşayacağı konusu olacak. Türkiye’nin 2012 enflasyon hedefi yüzde ise 5. Bu yılsonunda yüzde 10’a ulaşması beklenen enflasyonun önümüzdeki yılın ortasından itibaren düşüşe geçmesi bekleniyor.

Türkiye’nin 2012 beklentileri
Konu Hedef
Ekonomik büyüme oranı % 4
Bütçe büyüklüğü 184.6 milyar dolar
Toplam Milli Gelir 1.426 milyar TL
Kişi Başına Milli Gelir 10.973 dolar
TÜFE Yıllık % 5.2
İhracat 148.5 milyar dolar
İthalat 248.7 milyar dolar
Dış Ticaret Dengesi -100.2 milyar dolar
Cari Denge -65.4 milyar dolar
İşsizlik % 11.7
Enflasyon Oranı % 5
Turizm Geliri 24 milyar dolar